Serada Yetişen Ürünler Sağlıklı mı?

Ülkemizde serada ürün yetiştirme faaliyetleri 1940’lı yıllarda Akdeniz bölgesinde başlamıştır. 1970’li yıllara gelindiğinde serada ürün yetiştirme faaliyetleri gelişme göstermeye başlamıştır. Türkiye’de son yıllarda sera alanları yaklaşık olarak %65 Antalya, %21 Mersin, %7 Muğla, %2 İzmir ve %1 İstanbul olmak üzere dağılım göstermektedir.

Her geçen gün artan nüfus sebebiyle daha fazla tarımsal üretime ihtiyaç duyulmaktadır. Bu da küçük alanlarda her mevsimde ürünlerin yetişmesine olanak sağlayan seracılık faaliyetleri ile mümkün olabilmektedir. Seralarda her mevsimde üretim sağlanması ve daha fazla ürün alınması kafalarda serada yetişen ürünler sağlıklı mı sorusunu oluşturmaktadır.

Serada yetişen ürünlerin zararları yanlış ve aşırı dozda uygulamalar ile çevre ve insan sağlığı üzerinde görülebilir. Fakat yanlış uygulamalarla yetiştirilen her ürün yetiştirme ortamı neresi olursa olsun çevreye ve insan sağlığına zarar verecektir. Önemli olan bitkinin ihtiyaçlarına ve koşullara uygun olarak bitkiyi yetiştirmektir.

Sera Nedir?

Sera, çevresel etkenlerin kontrol edilebildiği plastik veya cam gibi ışık geçirebilen malzemelerle kaplı bir yapıdır. Seralar bitkilerin gelişmesinde uygun koşulları sağlamak amacıyla kurulmaktadır. Serada ürün yetiştirmek çevresel faktörlerin etkilerini kontrol edilebilir kıldığından dolayı daha verimli ürün alabilmeyi sağlamaktadır.

Sera gazları seraların sebep olduğu bir durum değildir. Sera gazlarının atmosferde birikmesi sonucu dünya yüzeyi ısınır. Seralarda sera gazlarıyla benzer etkiye neden olduğundan sadece bu açıdan benzerlik gösterirler.

Seracılık Çevreye Zararlı mı?

Seracılık faaliyetleri yapılırken genel olarak konvensiyonel tarım yöntemleri kullanıldığı için serada yetişen ürünlerin zararları çevre ve insan sağlığı üzerinde görülebilir. Serada kullanılan havalandırma ve ısıtma sistemleri sera gazı emisyonunun artmasına, aydınlatma ve ısıtma sistemleri fosil yakıt tüketiminin artmasına, kullanılacak olan gübre ve ilaçlar toprağın ve yer altı kaynaklarının kirlenmesine yol açabilir. Fakat serada organik tarım yöntemleri ile organik seracılık yapılırsa çevre ve insan sağlığı üzerinde zararlı etkileri önemli ölçüde giderilmektedir.

Serada Yetişen Bitkiler Nelerdir?

Domates, biber, marul, salatalık, süs bitkileri, patlıcan, kavun, çilek ve baharatlar serada yetişen bitkiler arasında sayılmaktadır. Domatesin serada yetiştiriciliği özellikle Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yapılmaktadır.

Domates için optimal büyüme sıcaklığı 22-26 °C olup, döllenme ve tozlanma 16-17 °C’de gerçekleşir. Sıcaklık 24 °C’yi geçtiğinde serada havalandırma yapılmalıdır. Yetiştiricilikte fide yöntemi tercih edilmektedir.

Salatalık için gündüz 20-25 °C, gece ise 15-18 °C ideal sıcaklıklardır ve %90 nem oranında kolayca gelişebilir. Bu, nem açısından fazla seçici olmadığını gösterir. Biberin yetişme sıcaklıkları gündüz 24-25 °C, gece ise 18-23 °C aralığında olmalıdır. %70-75 nem oranında tutulması gereklidir. Dikim esnasında toprak sıcaklığı 22-24 °C olmalı ve hasat döneminde sulama azaltılmalıdır.

Patlıcan için sera sıcaklığı 20-30 °C olmalıdır; sıcaklık 40 °C’nin üzerine çıktığında bitki olumsuz etkilenir. Suyu çok seven patlıcan, yetişme döneminde düzenli sulanmalıdır. Marulun optimal sıcaklık aralığı ise 18-20 °C’dir. Serada baharat olarak safran, kekik, biberiye ve nane gibi bitkiler yetiştirilir.

Kavunun gündüz sıcaklığı 20-25 °C, gece sıcaklığı ise 18 °C olmalıdır; hasadın geciktirilmesi tat ve kaliteyi düşürebilir. Çilekte ise optimum sıcaklık gündüz 20-25 °C, gece 15-18 °C arasında olup, düzenli sulama gereklidir.

Serada ve Tarlada Yetişen Ürün Farkları

Serada yetişen ürünler ve tarlada yetişen ürünler arasında birçok yönden farklılık oluşmaktadır. Bunlardan ilki serada çevresel koşulların daha kontrol edilebilir olmasıdır. Serada yetiştirilen bitkiler tarlada yetişen ürünlere kıyasla daha kontrollü şartlarda yetişmektedir.

Sıcaklık, ışık, nem gibi faktörler tarlada yetişmekte olan bitkilerden farklı olarak optimum düzeyde tutulabilmektedir. Bu şartların optimum düzeyde tutulabilmesi seralarda hava şartları ne olursa olsun yıl boyunca üretim yapmayı ve eşit kalitede ürünler almayı sağlamaktadır.

Tarlada yetişen bitkilere bakıldığında bu mümkün görünmemektedir. Tarlada yapılan üretim yetişen bitkinin özelliklerine bağlı olarak mevsimsel yapılmaktadır. Buna bağlı olarak da ürünler standart bir kalitede elde edilememektedir.

Seralar çevresel faktörleri optimum düzeyde tuttuğu gibi hastalık ve zararlılara karşı da tarlada yetişen ürünlere göre daha kontrol edilebilirdir. Tarlada yetişen bitkiler hastalık ve zararlılar konusunda daha savunmasızdır. Bu da daha fazla kimyasal kullanımına sebep olur. Bu kimyasal kullanımını seralarda minimum düzeye indirmek mümkün olmaktadır.

Son olarak seralarda kurulum maaliyetleri sebebiyle tarlada üretim daha ucuzdur. Fakat çevresel koşullardan minimum düzeyde etkilenmeyi sağladığı için seralar, ilk başta maliyetli görünüyor olsa da ürünlerden alınacak olan verim bu farkı kapatacaktır.

Serada Yetişen Ürünler Sağlıklı mı?

Seralarda üretimin kesintisiz devam ediyor olması, her mevsim ürünlerin yetiştirilebilir olması insanların serada yetişen ürünler sağlıklı mı sorusunu sormasına sebep olmaktadır. Serada yetişen ürünlerin sağlıklı olup olmaması tamamen bitkiler yetiştirilirken kullanılan yöntemlerle alakalıdır.

Bambus arısı gibi doğal tozlaşma sağlayıcı böceklerin kullanımı, iyi tarım uygulamaları, kimyasal girdilerin minimuma indirilerek gerekmedikçe kullanılmaması gibi yöntemlerle seralardan sağlıklı ürünler elde edilebilir.

Özetle serada yetişen ürünlerin zararları tamamen bitkilerin yetişme koşullarına bağlı olarak değişmektedir. Serada yetişen ürünler sağlıklı mı, değil mi diye merak ediliyorsa mutlaka yetiştirme koşullarına bakılmalıdır. Sağlıklı ürünler yetiştirmek için de organik tarım, jeotermal seracılık gibi sürdürülebilir tarım yöntemleri gibi kullanılmalıdır.