Çilek Hastalıkları ve Zararlıları ile Mücadele Yöntemleri

Çilek bitkisi, dünya genelinde büyük bir ekonomik değere sahip olan bir meyvedir. Bölgenin iklim ve toprak şartlarına uygun, hastalıklara ve zararlılara dirençli çilek çeşitleri seçilmelidir.

Çilek hastalıkları ile mücadele yöntemleri uygulanmalı ve düzenli bakım ve kontrollerle kaliteli çilek üretimi sağlanabilir Sağlıklı ve verimli çilek yetiştiriciliği için çilek zararlıları mücadele yöntemleri de uygulanarak daha sağlıklı çilekler üretilebilir.

Çilek Bakımı Nasıl Olmalı?

Çilek bitkisi, iyi drene edilmiş ve organik maddece zengin toprakları tercih eder. Düzenli ve yeterli sulama meyve tutumu ve kalitesi için kritiktir. Bitkinin ihtiyacına göre dengeli gübreleme yapılmalıdır.

Özellikle potasyum ve fosfor çilek bitkisi için önemlidir. Düzenli kontroller yapılarak hastalık ve zararlı belirtileri erken teşhis edilmelidir.

Kimyasal ve biyolojik mücadele yöntemleri entegre bir şekilde kullanılmalıdır.Çilekler tam olgunlaştığında toplanmalı, hasat sırasında meyvelere zarar verilmemelidir.Hasat edilen çilekler, mümkün olduğunca hızlı bir şekilde soğuk depolama alanlarına taşınmalıdır.

Çilekte Hastalık ve Zararlı Belirtileri

Çilek bitkisinde hastalık ve zararlılar çeşitli belirtilerle kendilerini gösterebilirler.Yapraklarda sarı, kahverengi veya siyah lekeler. Lekelerin etrafında sarı haleler olabilir.

Bitkinin solgun görünmesi, köklerde kahverengileşme ve çürüme. Meyvelerde yumuşama, renk değişimi, kahverengi veya siyah lekeler. Küf tabakası oluşabilir.

Yaprakların kıvrılması, deformasyonu ve renk değişimi. Yapraklarda beyaz toz benzeri tabaka, yaprakların kuruması ve solması. Yaprak ve meyvelerde delikler, yapraklarda kuruma ve dökülme.

Önemli Çilek Hastalıkları Nelerdir?

Çilek yetiştiriciliğinde, sağlıklı ve verimli ürün elde edebilmek için çeşitli hastalıkların önlenmesi ve kontrol altına alınması için çilek hastalıkları ile mücadele yöntemleri uygulanmalıdır.

Çilekte Kurşuni Küf Hastalığı

Kurşuni küf hastalığına neden olan fungusun eşeyli formu Botryotinia fuckeliana (de Bary) Whetzel’dir. Çiçeklerde enfeksiyon olduğunda çiçekler kuruyarak çiçek yanıklığı olarak bilinen durum oluşur.

Meyve enfeksiyonları genellikle meyvenin toprak ya da organik materyale temas ettiği noktadan başlar. Bu temas noktasında önce açık kahverengi bir leke belirir, sonra tüm meyveyi kaplar. Hastalıklı meyveler zamanla grimsi-kahverengi tozlu miselyum kitlesiyle kaplanır.

Hastalık, ülkemizin tüm çilek üretim alanlarında yaygındır. Yağış ve yüksek nem hastalığın derecesini arttırmaktadır bu yüzden hasat öncesi ve sırasında yağmur hastalığı ve yağmurlama sulama yapılırsa hastalık derecesi artar.

Çilek Küllemesi

Çilekte mantar hastalığı olan küllemeye neden olan fungus Sphaerotheca macularis (Wallr.) Jacz. f.sp. fragariae Peries, obligat bir parazittir.

Yaprakların alt yüzeyinde beyaz lekeler şeklinde miselyum gelişir ve yaprak kenarları yukarı doğru kıvrılır.

Enfekteli yaprakların alt yüzeyinde kuru, morumsu ya da kahverengimsi lekeler oluşur. Yaprak üst yüzeyinde kırmızı renk değişimi ve düzensiz sarı ya da siyah lekeler görülür.

Çiçekler ve meyveler enfeksiyona duyarlıdır. Enfekteli çiçekler beyaz külleme sporları ile kaplanır, şekil bozuklukları olur ve ölürler. Meyveler sertleşir ve olgunlaşma normal olmaz.

Çilekte Kök Çürüklüğü Hastalığı

Çilek kök çürüklüğü, birçok patojenin etkisiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Rhizoctonia solani Kühn, Fusarium oxysporum Schlecht, Macrophomina phaseoli (Maub.) Ashby, Pythium sp., Coniothyrium hirum, Hainessia sp., Alternaria alternata (Fr.) Keissl. ve Cylindrocarpon sp. gibi patojenler kök çürüklüğünde etkili olmaktadır.

Bu patojenlerin etkisi bölgesel olarak değişiklik gösterebilir. Çilek kökleri oksijen azlığına çok duyarlıdır. Su birikimi sonucu oksijen azlığı saçak köklerin ölmesine yol açar.

Hastalığın başlıca belirtileri yaprak yüzeyleri küçülür, yaprak sapları kısalır ve hastalık ilerledikçe yapraklar kurur ve bitkiler solar. Ana ve saçak kökler siyahlaşıp çürür, saçak köklerin ölümü ile bitki canlılığını yitirir.

Çilek Yaprak Lekesi

Çilek yaprak hastalıkları arasında olan patojenin eşeysiz formu Ramularia tulasnei (Sacc.), eşeyli formu ise Mycosphaerella fragariae (Tul.) Lindau’dır.

Hastalık yaprak lekesi şeklinde görülür ve yaprakların yanı sıra taç ve çanak yapraklarda, stolonlarda ve meyve saplarında da lekelere rastlanır.

İlk ortaya çıktığında koyu erguvani renkli küçük lekeler şeklindedir. Lekeler büyüdükçe, orta kısımları kahverengileşir ve sonra grileşir. Genç yapraklarda açık kahverengi, yaşlı yapraklarda beyaz renge dönüşür.

Enfekte olmuş meyveler üzerinde yüzeysel siyah lekeler ortaya çıkar. Çilek yaprak lekesi hastalığı ilacı fungusitlerdir.

Çilek Antraknoz Hastalığı

Çilek antraknoz hastalığı, Colletotrichum fragariae mantarının neden olduğu ciddi bir bitki hastalığıdır. Bu hastalık, özellikle sıcak ve nemli iklimlerde yaygın olarak görülür ve çilek bitkilerinde önemli ürün kayıplarına neden olabilir.

Çilek antraknozu, bitkinin çeşitli kısımlarında farklı belirtiler gösterebilir .Küçük, yuvarlak, suyla ıslanmış görünümlü lekeler oluşur. Bu lekeler zamanla koyu kahverengi veya siyah hale gelir. Saplarda uzunlamasına kahverengi veya siyah lezyonlar oluşur. Meyveler üzerinde siyah, batık lezyonlar oluşur. Bu lezyonlar zamanla büyür ve meyveler çürür.

Çilek Zararlıları Nelerdir?

Çilek yetiştiriciliğinde en büyük zorluklardan biri, bitkinin zararlılardan korunmasıdır. Zararlılar, çilek bitkisinin yapraklarına, köklerine ve meyvelerine saldırarak ciddi hasarlara ve verim kayıplarına yol açabilirler. Bu yüzden çilek zararlıları mücadele yöntemleri uygulanmalıdır.

Çilekte Çiçekthripsi

Çiçektripsleri (Frankliniella spp.) F. intonsa ve F. occidentalis iki türü bulunmaktadır. İnce uzun ve oldukça hareketli böceklerdir. Ağız yapıları törpüleyici-emicidir. Çiçektripsleri, çileğin çiçek ve meyvesinin bitki özsuyunu emerek zarara neden olurlar.

Bu zararlılar, çiçek dökümü ile verim düşüklüğüne, meyvenin küçük, sert ve çekirdekli olmasına, düzensiz olgunlaşmasına ve şekil bozukluğuna neden olarak ürünün pazar değerini düşürürler.

Çilekte Kırmızıörümcekler

Çilekte Kırmızıörümcekler İkinoktalı kırmızıörümcek (Tetranychus urticae) ve Pamuk kırmızıörümceği (T. cinnabarinus) olmak üzrere iki farklı türü bulunmakatadır. İkinoktalı kırmızıörümcek esas rengi yeşilimsi sarıdır ve vücut ortasında iki siyah leke vardır.

Pamuk kırmızıörümceği ise karmen kırmızısı renktedir ve vücutlarının dorsal kısmında dört parçalı siyah leke vardır. Yapraklarda önce küçük sarı benekler, daha ileri dönemlerde yaygın şekilde kararmalar görülür. Yoğun popülasyonlarda, yaprak ve meyveler normale göre daha küçük kalır, bitki bodurlaşır ve bazen ölümüne yol açabilir.

Sklamen Akarı

Çilekte Sklamen Akarı (Phytonemus pallidus) oldukça küçüktür. Şeffaf beyaz renkte olup, vücutları oval şekildedir. Sklamen akarları büyüme konisinde beslenir, bu nedenle büzüşen yaprakların içine ilaç etki etmediğinden mücadelesi zordur.

Beslenme sonucu gelişme geriliği, bodurlaşma, büzülme ve normalden küçük yaprak oluşumu görülür. Sararma, kıvrılma, büzüşme ve normalden küçük yaprak oluşumu. Küçük ve yüzeyi aşırı tohumlu meyve oluşumu.

Çilek Yaprakbiti

Çilek Yaprakbiti (Chaetosiphon fragaefolli) vücutları genellikle yeşilimsi sarı veya gri renktedir.

Yaprakbiti bitkilerin özsuyunu emerek beslenir. Bu beslenme sırasında yapraklarda renk açılması ve bitkilerde yoğun fumajin oluşumuna neden olur.

Fumajin, bitki yüzeyinde siyahımsı mantar tabakaları oluşur. Bu mantar, yaprakbitlerinin bıraktığı balçık üzerinde gelişir ve fotosentezi engeller.

Pamuk Yaprakkurdu

Çilekte Pamuk Yaprakkurdu (Spodoptera littoralis) kahverengi ve gri renkte bir güvedir. Larvalar, yapraklar ve sürgünler üzerinde beslenerek geniş alanlarda zarara yol açar. Yapraklarda delikler açılır ve sürgünlerde deformasyonlar görülür.

Çileğin meyve ve çiçeklerinde beslenen larvalar, meyvelerin yüzeyinde delikler açarak kaliteyi düşürür. Çiçekler ve meyveler zarar görür ve deforme olabilir. Pamuk yaprakkurdu, çileklerde esas zararlılardan biri olmasa da, yoğunluğa bağlı olarak önemli ekonomik zararlara yol açabilir.

Manaslar

Çilekte Manaslar (Polyphylla fullo) yuvarlak ve koyu kahverengi böceklerdir. Genellikle haziran ve temmuz aylarında aktif olup, geceleri ışığa yönelirler. Larvalar, kökler üzerinde beslenir. Genellikle fideliklerde bulunur ve kökleri tahrip ederler.

Çilek Hastalıkları ve Zararlıları ile Nasıl Mücadele Edilir?

Çilek yetiştiriciliğinde, bitkinin sağlıklı ve verimli kalmasını sağlamak için hastalıklar ve zararlılarla etkin bir şekilde mücadele etmek gereklidir.

Çilek bitkisi, mantar, bakteri, virüs kaynaklı hastalıklara ve çeşitli zararlılara karşı hassastır.

Kültürel Mücadele

Toprağın iyi drenajı sağlanmalı çünkü su birikintileri kök çürüklüğü ve diğer hastalıklara neden olabilir. Çileklerin aynı alanda ardışık olarak yetiştirilmesinden kaçınılmalıdır.

Farklı bitkilerle dönüşümlü ekim yapılmalıdır. Yabancı otların temizlenmeli böylelikle hastalık ve zararlıların barınma alanlarını azalır.

Bitkilerin ihtiyaçlarına uygun gübreleme yapılmalıdır. Hastalıklara ve zararlılara karşı dayanıklı çilek çeşitleri tercih edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Hastalıklara ve zararlılara yönelik etkili ve kayıtlı kimyasal ilaçlar kullanılmalıdır. İlaçların, hastalık veya zararlıların yaşam döngüsüne uygun zamanlarda uygulanması gerekmektedir. Tavsiye edilen dozaj ve tekrar aralıklarına uyulmalıdır. Çilek hastalıkları ilaçları şu şekildedir:

Çilek İlaçları

1. Fungisitler: Çilek mantar ilacı olarak özellikle kök çürüklüğü, antraknoz ve yaprak lekesi gibi hastalıklara karşı etkilidir.
2. İnsektisitler: Çilek bitkilerine zarar veren böcekler örneğin, tripsler, kırmızıörümcekler için kullanılır.
3. Akarisitler: Kırmızıörümcekler ve diğer akar zararlıları için kullanılır.

Sonuç olarak, çilek yetiştiriciliğinde hastalıklar ve zararlılarla etkin bir şekilde mücadele edilmemesi durumunda, bitkilerin sağlığı ve verimliliği ciddi şekilde zarar görebilir.

Çilek hastalıkları ile mücadele yöntemleri uygulanarak çilek üreticileri hastalıkları ve zararlıları erken tespit edip uygun önlemleri almalıdırlar. Ayrıca çilek zararlıları mücadele yöntemleri ile de zararlılardan ari bitkiler yetiştirilmesi mümkündür.

Ek olarak örtüaltı tarım ile ilgili detaylı bilgi için “Örtü Altı Tarım Nedir? Nasıl Yapılır?” adlı rehberimize göz atabilirsiniz.