Patateste Fiyat Farkı Arttı, Girdi Maliyetleri Yükseldi

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Ekim ayına ilişkin üretici ve market fiyatları ile tarımsal girdi maliyetlerindeki değişimi değerlendirdi.

Bayraktar, patateste üretici ve market arasındaki fiyat farkının yüzde 382,9’a kadar çıktığını, kabakta üretici fiyatlarının yüzde 69,2 oranında yükseldiğini, yeşil fasulyede ise hem üretici hem de market cephesinde en büyük düşüşlerin yaşandığını belirtti.

Gübre, Mazot ve Yem Fiyatlarında Yükseliş

TZOB’un Ziraat Odaları aracılığıyla topladığı verilere göre, Ekim ayında tarımda kullanılan girdilerin bir kısmında artış, bir kısmında ise sınırlı düşüşler görüldü.

Amonyum nitrat gübresinin fiyatı aylık bazda yüzde 0,8 artarken, ÜRE gübresi yüzde 1, 20.20 kompoze gübresi yüzde 0,7, amonyum sülfat yüzde 0,4 ve DAP gübresi yüzde 0,3 oranında azaldı.

Ancak yıllık karşılaştırmada tablo çok daha çarpıcı oldu. Buna göre, ÜRE fiyatı bir yılda yüzde 63,1, DAP yüzde 47,9, kompoze yüzde 45,5, amonyum nitrat yüzde 39,9, amonyum sülfat ise yüzde 28,9 oranında arttı.

Mazot fiyatı aylık bazda yüzde 1,9, yıllık bazda yüzde 30,4 oranında yükseldi. Besi yemi fiyatı yüzde 1,3, süt yemi fiyatı ise yüzde 1,1 arttı. Yıllık artış oranları sırasıyla yüzde 31,8 ve yüzde 29 olarak kaydedildi. Elektrik fiyatları son bir yılda yüzde 12,8, tarım ilacı fiyatları ise yüzde 14,9 oranında yükseldi.

Üretici-Market Farkının En Yüksek Olduğu Ürün Patates

Ekim ayında üreticiyle market arasındaki fiyat farkının en çok olduğu ürün patates oldu. Üreticide 5,25 TL olan patates, markette 25,35 TL’ye kadar çıktı. Bu da fiyat farkının 4,8 kata, yani yüzde 382,9’a ulaşması anlamına geliyor.

Patatesi, 3,8 kat fark ile kuru soğan, 3,4 kat fark ile marul ve 3,3 kat fark ile maydanoz izledi. Bu ürünlerin üretici ve market fiyatları ise şöyle kaydedildi:

• Patates: Üreticide 5,25 TL – Market 25,35 TL
• Kuru soğan: Üreticide 4,92 TL – Market 18,90 TL
• Marul: Üreticide 17,17 TL – Market 58,73 TL
• Maydanoz: Üreticide 5,17 TL – Market 17,02 TL

Market fiyatı en fazla artan ürün ise yüzde 32,9’luk bir oranla yine patates oldu. Üretici cephesinde ise kabak fiyatları yüzde 69,2 oranında artarak zirveye yerleşti. En fazla fiyat düşüşü ise hem üreticide hem markette yeşil fasulyede yaşandı.

Markette 36 Üründen 22’sinin Fiyatı Arttı

Bayraktar’ın paylaştığı verilere göre, Ekim ayında markette izlenen 36 ürünün 22’sinde fiyat artışı, 14’ünde ise düşüş yaşandı.

Market raflarında en fazla artış gösteren ürünler sırasıyla, yüzde 32,9 oranıyla patates, yüzde 30,3 oranıyla kuru soğan, yüzde 24,4 oranıyla domates ve yüzde 12,2 oranıyla yeşil soğan  oldu.

Buna karşılık yüzde 21,9’luk oranla yeşil fasulye, yüzde 16,6’lık oranla limon, yüzde 15,7’lik oranla sivri biber ve yüzde 8,8’lik oranla kuru kayısı en fazla düşen ürünler arasında yer aldı.

Üretici Fiyat Artışlarında Kabak ve Domates Öne Çıktı

Üretici tarafında Ekim ayında takip edilen 28 ürünün 15’inde fiyat artışı, 10’unda ise düşüş görüldü.

Buna göre, kabak fiyatı yüzde 69,2, domates yüzde 50,3, Antep fıstığı yüzde 25 ve patates yüzde 19,9 oranında artış kaydetti.

Fiyatı en fazla gerileyen ürünler ise yüzde 28,4’lük oranla yeşil fasulye, yüzde 15,2’lik oranla fındık, yüzde 13,8’lik oranla salatalık ve yüzde 13,6’lık oranla kuru incir oldu.

Fiyat Dalgalanmalarının Nedenleri

Bayraktar, Ekim ayında yaşanan fiyat hareketlerinin nedenlerini de ayrıntılı şekilde açıkladı.

Bu açıklamaya göre, kabak, domates ve patlıcan gibi ürünlerdeki yükseliş, tarla sezonunun sona erip seraya geçilmesinden kaynaklandı. Antep fıstığında artış, hem kuraklığın hem de “yok yılı” etkisinin sonucu oldu. Patateste yaşanan fiyat sıçraması ise kuraklık ve artan depolama maliyetlerinden kaynaklandı.

Limon fiyatlarının yükselmesinde depolarda ürün miktarının azalması etkili olurken, yeşil fasulyedeki düşüş arzın artmasından ileri geldi. Fındıkta don zararı sonrası rekolte düşmesine rağmen, ihracatçı baskısı fiyatları aşağı çekti. Salatalık fiyatı, seralarda üretimin artmasıyla gerilerken, kuru incirde ihracat sezonunun geç başlaması iç piyasada talebi düşürerek fiyatların gerilemesine neden oldu.

Girdi Maliyetlerindeki Hızlı Yükseliş Üreticiyi Zorluyor

Şemsi Bayraktar, girdi maliyetlerindeki hızlı yükselişin üreticiyi giderek daha fazla zorladığını belirtti. Üretici ile market arasındaki fiyat farkının kabul edilemez boyutlara ulaştığını vurgulayan Bayraktar, şöyle konuştu:

“Üreticinin emeği korunmalı, tüketiciye fahiş fiyatla ürün ulaşmamalı.”