Ortadoğu’daki Savaş Gıda Tedariğini Tehlikeye Atıyor

İsrail’in İran’daki nükleer tesislere yönelik saldırılarıyla tırmanan Orta Doğu gerilimi, enerji piyasalarının ardından tarım sektörünü de sarsmaya başladı. Hürmüz Boğazı ve Kızıldeniz çevresinde artan askeri hareketlilik, buğdaydan gübreye kadar pek çok temel tarım ürününün fiyatında dalgalanmalara ve tedarik risklerine neden oluyor.

Ticaret Koridorlarında Askeri Baskı

Basra Körfezi ve Kızıldeniz üzerinden yılda yaklaşık 52 milyon ton tarım ürünü taşınıyor. Bu da dünya genelindeki toplam sevkiyatın yaklaşık %8’ine karşılık geliyor. S&P Global’in verileri, haziran ortasında bu bölgeden geçen yaklaşık 80 gemide stratejik ürünler arasında yer alan buğday, mısır, şeker ve soya fasulyesi bulunduğunu gösteriyor. Sevkiyatlarda yaşanabilecek aksaklıklar zincirleme fiyat artışlarına yol açabilir.

Fiyatlar Yükseliyor

Çatışmaların etkisiyle tarımsal emtia fiyatlarında hareketlilik başladı. Paris piyasasında buğdayın eylül vadeli kontratı 203 euro/ton seviyesine ulaştı. Chicago’da ise fiyat 5,70 dolar/buşel’e yükseldi. Uzmanlara göre bu artışlar hem enerji maliyetlerindeki yükselişten hem de kısa pozisyon kapatmalarından kaynaklanıyor.

Enerji ve Gübre Zinciri Baskı Altında

Brent petrolün varil fiyatı %11’lik yükselişle 77 doları aşarken, özellikle etanol üretiminde yoğun kullanılan mısırın maliyetlerinde de artış bekleniyor. Bu durum, ABD gibi üreticileri doğrudan etkileyebilir. Diğer yandan, yıllık 17 milyon tonluk üretimiyle İran, dünyanın üçüncü büyük üre tedarikçisi. Ancak saldırılar ve sigorta maliyetlerindeki artış nedeniyle İran’dan yapılan gübre sevkiyatları riske girdi. Bazı bölgelere yönelik navlun ücretlerinde %30’a varan artış yaşanıyor.

Asya ve Afrika da Etkileniyor

İran’ın Hindistan’dan ithal ettiği basmati pirinç ve çay ihracatı sekteye uğrarken, İran menşeli gübreye bağımlı Afrika ülkelerinde de endişe artıyor. Citi analistleri, Hürmüz Boğazı’nın kapanması durumunda gübre fiyatlarında %20-30’luk ek bir artış daha yaşanabileceğini belirtiyor.

Tarım zincirinde oluşan bu kırılgan tablo, gıda güvenliğine yönelik küresel bir riskin kapıda olduğuna işaret ediyor.