Eylül’de Girdi Maliyetleri Arttı, Marketle Üretici Farkı Açıldı

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Eylül ayına ilişkin tarımsal girdi maliyetleri ve üretici-market fiyatları arasındaki değişimleri yazılı bir basın açıklamasıyla değerlendirdi.

Bayraktar’ın paylaştığı verilere göre, Eylül ayında gübre fiyatlarında şu şekilde karışık bir seyir izlendi:

“Eylül ayında, ağustos ayına göre 20.20 kompoze gübresinin fiyatı yüzde 2,1, DAP ve amonyum nitrat gübresi yüzde 1,3 ve amonyum sülfat gübresi yüzde 1,2 oranında artarken, ÜRE gübresinin fiyatı yüzde 2,9 oranında azaldı. Geçen yılın Eylül ayına göre son bir yılda ÜRE gübresinin fiyatı yüzde 75,3, DAP gübresi yüzde 51,3, 20.20 kompoze gübresi yüzde 48,6, amonyum nitrat gübresi yüzde 39,6 ve amonyum sülfat gübresi yüzde 31,6 oranında arttı.”

Bayraktar’ın yaptığı açıklamada mazot ve besi yemi fiyatlarındaki artış dikkat çekti:

“Eylül ayında mazot fiyatı aylık olarak yüzde 4,4 oranında artarken yıllık yüzde 31,3 oranında arttı. Eylül ayında ağustos ayına göre besi yemi yüzde 4,1, süt yemi yüzde 3,1 oranında arttı. Son bir yılda ise besi yemi yüzde 34,8, süt yemi yüzde 30,6 oranında arttı.”

Elektrik ve tarım ilacı fiyatlarındaki değişiklik ise şu şekilde oldu:

“Elektrik fiyatları yıllık olarak yüzde 12,8 oranında artarken tarım ilacı fiyatları yüzde 14,9 oranında arttı.”

Market ve Üretici Arasındaki Fiyat Uçurumu

Eylül ayında üretici ile market arasındaki en yüksek fiyat farkı patateste görülürken, bunu kabak, marul, patlıcan ve havuç takip etti. Bayraktar bu ürünlerdeki fiyat değişimlerini şöyle aktardı:

“Patatesteki fiyat farkını yüzde 308,7 ile kabak, yüzde 250,4 ile marul, yüzde 227,9 ile patlıcan ve yüzde 218,3 ile havuç takip etti. Patates 4,4 kat, kabak 4,1 kat, marul 3,5 kat, patlıcan 3,3 kat, havuç 3,2 kat fazlaya satıldı.”

Bayraktar, marketteki fiyatları ise şöyle açıkladı:

“Üreticide 4 lira 38 kuruş olan patates markette 19 lira 8 kuruşa, 11 lira 38 kuruş olan kabak 46 lira 49 kuruşa, 18 lira 14 kuruş olan marul 63 lira 58 kuruşa, 13 lira 38 kuruş olan patlıcan 43 lira 85 kuruşa ve 13 lira 50 kuruş olan havuç 42 lira 96 kuruşa satıldı.”

Bununla birlikte fiyatında en fazla artış ve düşüş olan ürünler ise şu şekilde:

“Eylül ayında fiyatı en fazla artan ürün markette marul olurken üreticide fındık oldu. Fiyatı en fazla düşen ürün ise hem markette hem de üreticide limon oldu.”

Market Fiyatlarındaki Değişiklikler

Bayraktar’ın yaptığı açıklamalara göre marketteki ürün fiyatlarındaki artışlar ise şu şekilde gerçekleşti:

“Eylül ayında markette 36 ürünün 29’unda fiyat artışı, 7’sinde ise fiyat azalışı görüldü. Eylül ayında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 65,1 ile marul oldu. Maruldaki fiyat artışını yüzde 54 ile sivri biber, yüzde 38,8 ile kabak, yüzde 37,7 ile patates ve yüzde 20,1 ile yeşil soğan takip etti.”

Fiyatları azalan ürünlerdeki değişiklikler ise şöyle:

“Markette fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 42,7 ile limon oldu. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 10,3 ile havuç, yüzde 4,2 ile yeşil fasulye, yüzde 3,2 ile tavuk eti ve yüzde 1,4 ile toz şeker izledi.”

Üretici Fiyatlarındaki Gelişmeler

Üreticide yaşanan fiyat değişiklikleri ise şöyle kaydedildi:

“Eylül ayında üreticide 28 ürünün 20’sinde fiyat artışı, 6’sında fiyat düşüşü görülürken 2 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Üreticide en çok fiyat düşüşü yüzde 26,9 ile limonda görüldü. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 6,4 ile yeşil fasulye, yüzde 4,1 ile kuru fasulye, yüzde 2,8 ile maydanoz, yüzde 2,7 ile patates ve yüzde 1,1 ile nohut izledi.”

Fiyat artışında zirveye yerleşen ürün ise fındık oldu. Bunu izleyen ürünler ise şu şekilde açıklandı:

“Üreticide en çok fiyat artışı yüzde 73,7 ile fındıkta görüldü. Fındıktaki fiyat artışını yüzde 70,1 ile sivri biber, yüzde 35,8 ile kabak, yüzde 33 ile marul ve yüzde 29,4 ile kuru incir izledi.”

Fiyat Değişimlerinin Sebepleri

Bayraktar, fiyatlardaki hareketliliğin nedenlerini ise şu şekilde ifade etti:

“Nisan ayında yaşanan zirai don bu yılki fındık rekoltesini azalttı. Yaşanan bu arz düşüşü fındık fiyatlarının yükselmesine sebep oldu. Sivri biber ve kabakta sezon sonu gelmesi sebebiyle arz azaldı ve fiyatlar yükseldi.”

Limon ve kuru fasulyedeki fiyat değişimlerinin nedeni ise şöyle belirtildi:

“Limon ihracatının kayda bağlanması, iç piyasadaki fiyat baskısını sınırlı ölçüde dengeledi ve bu da fiyatların düşüşüne sebep oldu. Ayrıca fiyat düşüşüne erkenci çeşitlerin hasadına başlanması da etken oldu. Arz artışı nedeniyle üreticide kuru fasulye fiyatlarında düşüş gerçekleşti.”